मंडळी नमस्कार,

 आज अश्विन शुद्ध एकादशी.  आज विठ्ठलाला आणि रुक्मिणीला दोघांनाही नेहमीचाच वेश परिधान केला गेला आहे.  त्यामुळे त्याचे फारसे विवेचन आज करत नाही.  आज परिवार देवतांपैकी अजून एक महत्त्वाची देवता म्हणजे शहराच्या उत्तर भागात असलेली लखुबाई. इथे मंदिर नदीकाठी आहे.  मंदिरासमोर उभे राहिले की चंद्रभागेचे विहंगम दृश्य दिसते.  पैलतीरी असलेला इस्कॉनचा  घाट देखील दिसतो आहे .या भागाचे पुरातन नाव दिंडीरवन  आहे.  याला पूर्वी  चिंचबन  म्हणून ओळखले जायचे.राधेची कृष्णाची असलेली जवळीक सहन होऊन रुक्मिणी माता रुसून आली ती पहिल्यांदा इथेच अशी आख्यायिका आहे.  या भागात पूर्वी मोठी चिंचेची झाडे होती .कालौघात  त्यातील बहुतांश झाडे नष्ट होऊन आता एखादे झाडच   तेथे शिल्लक आहे. 

 माझ्या परिचयाच्या सुनंदाताई कुलकर्णी गेली अनेक वर्षे देवाचा प्रसाद करण्याचे काम करत होत्या .  आता त्या सेवानिवृत्त झाल्या  आहेत. त्यांनी एकादशीला देवाचा नैवेद्य कसा केला जातो त्याची सविस्तर माहिती मला दिली.  त्यावरून मी घरी ते सर्व पदार्थ तयार केले आहेत.  देवाच्या नैवेद्याचा अधिकृत फोटो उपलब्ध होऊ शकला नाही.  आज  काकडा झाला की देवाला  भगर, शेंगदाणा चटणी, दही आणि तूप हा नैवेद्य असतो. दुपारच्या महाप्रसादात ताटात बरेच पदार्थ असतात ते खालील प्रमाणे ;

 साबुदाणा खिचडी, भगर, दाण्याची चिंच गुळाची आमटी, बटाटा भाजी, दाण्याची चटणी,  काकडीची कोशिंबीर, भगरीचा शिरा, दाण्याचा लाडू, साबुदाणा  व भगर  एकत्र करून केलेल्या पुऱ्या, मठ्ठा, दोन केळी, श्रीखंड  असा  हा उपवासाचा नैवेद्य असतो. 

रुक्मिणीसाठी मात्र केळ्याची शिकरण असते. 

. धुपारतीनंतर परत भगर, दही, तूप, चटणी आणि वाटीत साखर आणि साय याचा नैवेद्य असतो. आता यातले दोन वेगळे पदार्थ मी तुम्हाला सांगणार आहे.  

पहिला पदार्थ म्हणजे साबुदाणा पीठ आणि भगर पीठ यांची पुरी. 

 साहित्य:

 कृती:

 जरूर करून पहा ही पुरी.. 

 दुसरा पदार्थ आहे नारळाच्या दुधातील खांडवी 

साहित्य:

६  पाव चमचा तूप

 कृती:

 हा पदार्थ नैवेद्यात नसतो . त्या ऐवजी वरीचा शिरा असतो. 

या सर्व पंधरा दिवसाच्या कालावधीत पोशाखाइतकेच कपाळीच्या नामाचे महत्त्व आहे.  त्यातही वेगवेगळे आकर्षक प्रकार केले जातात.

 त्याची सविस्तर माहिती पाहण्यासाठी खालील ध्वनीचित्र फीत जरूर पहा. 

उद्याचे  रुक्मिणी मातेचे रूप खूप वैशिष्ट्यपूर्ण व वेगळे असणार आहे…  थोडी वाट पहा…